Michel Foucault

Paul-Michel Foucault (; 15 tháng 10 năm 192625 tháng 6 năm 1984) là một nhà triết học, nhà sử học tư tưởng, nhà văn, nhà hoạt động chính trị, và nhà phê bình văn học người Pháp. Các công trình học thuật của Foucault tập trung chủ yếu vào mối quan hệ giữa quyền lực và tri thức, và phương thức chúng được áp dụng nhằm kiểm soát xã hội thông qua các thể chế xã hội. Một số học giả coi Foucault là người theo trường phái cấu trúc luận và hậu hiện đại, tuy vậy bản thân ông chưa bao giờ thừa nhận chúng. Tư tưởng của ông đã có tầm ảnh hưởng tương đối lớn đến giới hàn lâm và điều này có thể được thấy rõ ở nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như nghiên cứu truyền thông, nhân chủng học, tâm lý học, xã hội học, tội phạm học, nghiên cứu văn hóa, lý luận văn học, chủ nghĩa nữ quyền, chủ nghĩa Mác và lý thuyết phê phán.

Foucault sinh thành trong một gia đình thượng trung lưu tại Poitiers, Pháp. Ông được giáo dục tại trường trung học Henri-IV, rồi sau theo học tại trường École Normale Supérieure, nơi ông phát triển niềm yêu thích triết học và chịu ảnh hưởng của các giảng viên Jean Hyppolite và Louis Althusser. Ông tiếp tục theo học tại Đại học Paris (Sorbonne), nơi ông tốt nghiệp với hai tấm bằng bằng triết học và tâm lý học. Sau vài năm làm ngoại giao văn hóa ở nước ngoài, ông trở về Pháp và xuất bản cuốn sách lớn đầu tay mang tên ''Folie et Déraison'' (1961). Trong quá trình công tác tại Đại học Clermont-Ferrand từ năm 1960 đến năm 1966, Foucault cho ra đời hai cuốn sách, ''Naissance de la clinique'' (1963) và ''Les mots et les choses'' (1966), với các ảnh hưởng đáng kể từ chủ nghĩa cấu trúc, điều mà về sau ông đoạn tuyệt hoàn toàn. Ba cuốn sách đầu tiên của Foucault là những ví dụ điển hình của thuật chép sử được ông gọi là "khảo cổ học".

Từ năm 1966 đến năm 1968, Foucault giảng dạy tại Đại học Tunis. Sau thời gian đó, ông quay lại Pháp và đảm nhận vai trò trưởng khoa triết học tại đại học thí điểm Paris VIII. Năm 1969, Foucault xuất bản cuốn ''L’archéologie du savoir''. Năm 1970, Foucault được nhận vào Collège de France và giữ vị trí tại đây cho đến cuối đời. Ngoài đóng góp học thuật, ông còn gia nhập nhiều nhóm chính trị tả khuynh và tham gia các chiến dịch biểu tình chống phân biệt chủng tộc, chống vi phạm nhân quyền và đòi cải tổ nhà tù. Foucault sau này xuất bản thêm hai cuốn sách, ''Giám sát và Trừng phạt'' (1975) và ''L'Histoire de la sexualité'' (1976), trong đó ông phát triển thêm phương pháp luận khảo cổ và phổ hệ để nhấn mạnh vai trò của quyền lực trong xã hội. Năm 2007, Foucault được ''The Times Higher Education Guide'' xem là tác giả được trích dẫn nhiều nhất thế giới trong lĩnh vực khoa học nhân văn.

Foucault qua đời ở Paris vào năm 1984 do biến chứng HIV/AIDS; và trở thành nhân vật công chúng đầu tiên của Pháp qua đời vì biến chứng của căn bệnh này. Sau khi ông mất, Daniel Defert đã thành lập tổ chức từ thiện AIDES để tưởng nhớ người bạn quá cố của mình. Cung cấp bởi Wikipedia